СИНТАКТИК СИНОНИМЛАРНИНГ ЛИНГВИСТИК  ХУСУСИЯТЛАРИ (КОГНИТИВ АСПЕКТ)

Сайидирахимова Насиба Сайидмахамадовна

Authors

Сайидирахимова Насиба Сайидмахамадовна Author

Abstract

Сўнгги йилларда тилшуносликда кескин бурилиш юз бердики, шу кунгача амал қилган парадигмаларда йўл қўйилган камчиликлар тўлдирилган ҳолда тил ҳодисалари таҳлилида инсон омили марказий ўрин тутмоқда. Бундай ёндашув натижасида синонимия, антонимия, омонимия ҳодисаларини ўрганиш масштаби ҳам анча кенгайди. Ушбу ҳодисалар, лексик сатҳ доирасидан чиқиб, энди универсал ҳодиса сифатида когнитив синтаксис объекти сифатида қараш лозимлигини долзарблаштирди. Бироқ, ўзбек тилшунослигида бу борада, когнитив синтаксис доирасида олиб борилган тадқиқотлар ҳали етарли эмас. Шу боис, мақолада синонимларнинг универсал ҳодиса сифатидаги имконияти синтаксис босқичида кўриб чиқилади ва асосий эътибор синтактик синонимларнинг лингвистик хусусиятларини ёритишга қаратилади.

References

1. Kubryakova Ye. Kratkiy slovvar kognitivnыx terminov. -Moskva: MGU, 1996. -S. 245.

2. Karsevskiy S. Ob asimmetricheskom dualizme lingvisticheskogo znaka// Zveginsev V.A. Istoriya yazqkoznaniya XIX-XX vekov v ocherkax i izvlecheniyax. -Ch.2. -M., 1965. -S.85-93.

3. Peshkovskiy A.M., Prinsipы i priyemы stilisticheskogo analiza i osenki xudojestvennoy prozы / Voprosы metodiki rodnogo yazыka, lingvistiki i stilistiki. -M.,1930. -S.153.

4. Sayidiraximova N.S. Kognitiv lingvistika masalasiga doir / O‘zMU xabarlari. -Toshkent, -№1/3 son, 2017. 341-344 b.

5. Sayidiraximova N.S. Kognitiv tilshunoslik va uning vazifalari // V Global science and innovatsions 2019: central Asia. International-scientific practical conference. –Astana, 2019. - B.25-29.

6. Sayidiraximova N.S. Tilning konseptual morfologik ifoda plani (kognitiv aspekt) //Filologicheskiye nauki: sostoyaniye, perspektivы, novыye paradigmы issledovaniy // II Mejdunarodnaya nauchnaya konferensiya, posvyaщyonnaya 100-letiyu obrazovaniya Respubliki Bashkortostan i 110-letiyu sozdaniy Bashkirskogo gosudarstvennogo universiteta. Tom 1. – Ufa, 12-13 dekabrya, 2019. –Ufa, RIS BashGU. -B.154-163.

7. Sayidiraximova N.S. Kognitiv sinonimlar tushunchasiga doir // O‘zbek tili: kecha va buguni. Respublika ilmiy-amaliy anjumani materiallari to‘plami. –Toshkent, 2021. -B. 85-88

8. Sayidiraximova N.S. Kognitiv tilshunoslikda "tushuncha" va "konsept", ularni tahlil qilish usullari / O‘zbekistonda xorijiy tillar, Fledu.uz. -Toshkent, 2022. -№2. (43). -B.93-102.