LEKSIK-SEMANTIK TIZIM VA KOGNITIV LINGVISTIKA NAZARIYALARI UYG‘UNLIGI
Abstract
Mazkur maqolada leksik-semantik tizim va kognitiv lingvistika nazariyalari o‘rtasidagi uyg‘unlik masalasi yoritiladi. Leksik birliklarning ma’no tuzilishi nafaqat ularning lingvistik tizimdagi o‘rnini, balki inson tafakkuri, dunyoqarashi va madaniy qadriyatlari bilan uzviy bog‘liqligini ko‘rsatadi. Kognitiv lingvistika so‘z va tushuncha o‘rtasidagi munosabatni, inson ongidagi konseptual maydonlarni tahlil qilish orqali leksikaning semantik xususiyatlarini chuqurroq o‘rganish imkonini beradi. Ushbu yondashuv leksik birliklarning faqat til tizimida emas, balki kognitiv jarayonlarda ham faol rol o‘ynashini ko‘rsatadi. Shuningdek, maqolada polisemiyaning kognitiv asoslari, metafora va metonimiyaning semantik hamda konseptual funksiyalari tahlil qilinadi. Leksik-semantik tizimning kognitiv lingvistika nazariyalari bilan uyg‘unligi milliy-madaniy qadriyatlarning til orqali ifodalanishini yanada chuqurroq ochib beradi. Tadqiqotning amaliy ahamiyati shundaki, u tarjimashunoslik, til o‘qitish metodikasi va madaniyatlararo kommunikatsiya jarayonlarida qo‘llanishi mumkin.
References
1. Xolmurodova Mushtariy — Lexical-semantic analysis (Kutadgu bilig example). 2024. mushtariy-uzmu@mail.ru.
2. Odilova Dilobar — Analysis of metonyms / zoonym migrations in Kutadgu bilig. 2024. dilobarodilova@gmail.com.
3. Rahmonova Zamira — maqola muallifi, leksik-semantik tahlil misollari). 2024. zamir.rahmonova@mail.ru.
4. Xamrayeva Shaxlo — Semantic tagging methods in NLP / leksik-semantik guruhlar shaxlo.xamrayeva@navoiy-uni.uz.
5. Hamroqulova Marjona — PhD student co-author on semantic tagging / leksik-semantik guruhlar. hamroqulovamarjona@mail.ru.
6. Soliyeva Nargisa — Siyosiy matnlarni lingvistik ekspertizasi. nsolieva@navoiy-uni.uz.
7. Azimova Iroda — Frazemalar va leksik-semantik jarayonlar 2024. azimova_iroda@navoiy-uni.uz.
8. Juraqobilova Hamida — O‘zbek va fransuz tillarida metafora hodisasining o‘rganilishi. 2023. xamidajuraqobilova@gmail.com.
9. Muratkhodjaeva, F. H. (2025). THE RELATIONSHIP OF COGNITIVE LINGUISTICS WITH OTHER DISCIPLINES: COGNITIVE PSYCHOLOGY. AMERICAN JOURNAL OF EDUCATION AND LEARNING, 3(4), 912-917.
10. Xotamovna, M. F. (2025). KOGNITIV TILSHUNOSLIKNING BOSHQA FANLAR BILAN O ‘ZARO MUNOSABATI: KOGNITIV PSIXOLOGIYA. AMERICAN JOURNAL OF MULTIDISCIPLINARY BULLETIN, 3(5), 157-162.
11. Xotamovna, M. F. (2025). KOGNITIV PSIXOLOGIYANING KOGNITIV TILSHUNOSLIKDAGI AHAMIYATI. AMERICAN JOURNAL OF MULTIDISCIPLINARY BULLETIN, 3(5), 151-156.
12. Xotamovna, M. F. (2025). INGLIZ-OʻZBEK TILLARIDA KONVERSIYA VA UNING LINGVISTIK USUL SIFATIDAGI KOGNITIV XUSUSIYATLARI. Prospects for innovative technologies in science and education, 2(3), 19-21.
