O‘TKIR BUYRAK YETISHMOVCHILIGI SINDROMI: ETIOLOGIYA, PATOGENEZ VA DAVOLASH YONDASHUVLARI
Abstract
O‘tkir buyrak yetishmovchiligi sindromi (OBYS) — buyrak faoliyatining keskin, to‘satdan buzilishi natijasida organizmda azotli metabolitlarning (kreatinin, mochevina) to‘planishi, suyuqlik va elektrolitlar balansining izdan chiqishi hamda kislota-ishqor muvozanatining buzilishi bilan tavsiflanadigan murakkab klinik-patofiziologik holatdir. 2025-yilda olib borilgan yangi tadqiqotlar OBYSning etiologik spektri juda kengligini, ya’ni nefrotoksik dori vositalari, kontrast moddalar, gemodinamik buzilishlar, sepsis, obstruktiv uropatiya va immun tizimdagi o‘zgarishlar asosiy sababchi ekanini ko‘rsatmoqda. An’anaviy diagnostika ko‘rsatkichlari (kreatinin, diurez) kech aniqlashga imkon berar ekan, yangi biomarkerlar — NGAL, KIM-1, IL-18, TIMP-2/IGFBP7 va molekulyar “omics” usullari orqali erta tashxis qo‘yish imkoniyati kengaymoqda. Sun’iy intellekt va mashinaviy o‘rganish asosida ishlab chiqilgan prognoz modellar esa AKI rivojlanishini erta bosqichda bashorat qilishga yordam beradi. Davolashda gemodializ va peritoneal dializ asosiy o‘rinda qolmoqda, biroq renoprotektiv agentlar, antioksidantlar, immunomodulyatorlar va masofali ishemiya modulyatsiyasi kabi yangi strategiyalar istiqbolli yo‘nalish hisoblanadi. Ushbu maqola OBYSning patogenezidan boshlab diagnostika va davolashning zamonaviy yondashuvlarini, 2024–2025-yillardagi yangiliklarni, klinik tajriba natijalarini va kelajak istiqbollarini ilmiy asosda keng yoritadi.
References
1. Yang H., Chen Y., He J., et al. Advances in the diagnosis of early biomarkers for acute kidney injury: a literature review. BMC Nephrology. 2025.
2. Almulhim M. Y., The efficacy of novel biomarkers for the early detection and management of acute kidney injury: A systematic review. PLoS One. 2025.
3. Persistent acute kidney injury biomarkers: A systematic review and meta-analysis. Clinica Chimica Acta. 2025.
4. Urinary biomarkers for diagnosing acute kidney injury in sepsis in the emergency department. Heliyon. 2025.
5. The role of biomarkers in early identification of acute kidney injury among non-critically ill patients. Journal of Nephrology. 2024.
6. A Systematic Review and Meta-Analysis of MicroRNA as Predictive Biomarkers of Acute Kidney Injury. Biomedicines. 2024.
7. The use of urinary biomarkers as prognostic tools: predicting kidney outcomes in pediatric acute kidney injury. Pediatric Intensive Care Journal / related journals. 2025.
8. SeaStar Medical. NEUTRALIZE-AKI pivotal trial of Selective Cytopheretic Device (SCD) therapy for AKI patients requiring CRRT. 2025.
9. AKIBoards: A Structure-Following Multiagent System for Predicting Acute Kidney Injury. (arXiv preprint) 2025.




















